Thực dưỡng dựa trên nguyên lý cân bằng âm dương trong thực phẩm và cơ thể, hướng đến sức khỏe toàn diện, giúp con người duy trì thể trạng tốt và phòng tránh bệnh tật. Trong bối cảnh cuộc sống hiện đại với nhiều áp lực và thực phẩm công nghiệp, việc tìm về lối sống lành mạnh được quan tâm hàng đầu. Trong bài viết này Tiến Khang sẽ hướng dẫn phân định thực dưỡng âm dương để bạn có cách tiếp cận bền vững để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống qua thực phẩm.

Vũ trụ và mọi vật thể trong tự nhiên đều tồn tại theo một nguyên lý cơ bản: sự cân bằng. Cơ thể con người cũng không ngoại lệ, khi có sự mất cân bằng âm dương, bệnh tật sẽ xuất hiện. Nguyên lý âm dương là nền tảng của phương pháp thực dưỡng Ohsawa, giúp duy trì sức khỏe tốt và sự hài hòa giữa cơ thể và thiên nhiên.
Âm và dương là hai lực đối ngược nhưng không thể tách rời. Trong tự nhiên, mọi thứ đều mang tính âm hoặc dương. Ví dụ, mùa hè mang tính dương, mùa đông mang tính âm; ban ngày là dương, ban đêm là âm. Âm và dương luôn luôn tương tác với nhau để duy trì sự cân bằng vũ trụ.

Dưới đây là bảng đánh giá tính âm và dương trong các yếu tố khác nhau, giúp hiểu rõ hơn về sự phân biệt và tác động của từng yếu tố đối với môi trường và sự phát triển của các vật thể:

STT	ÂM	DƯƠNG
1	Nhiều Kali	Nhiều Natri
2	Lực ly tâm mạnh	Lực hướng tâm mạnh
3	Phân tán	Tập trung
4	Lạnh, mát	Nóng, ấm
5	Hướng ra ngoài	Hướng vào trung tâm
6	Vươn trồi lên trên	Đâm xuống lòng đất
7	Ở trên mặt đất phát triển thẳng	Ở trên mặt đất phát triển sang ngang
8	Ở lòng đất phát triển sang ngang	Ở lòng đất phát triển thẳng
9	Đất nóng, ấm	Đất lạnh, ẩm
10	Phát triển nhanh	Phát triển chậm
11	Nước nhiều	Nước ít
12	Rỗng	Đặc
13	To	Nhỏ
14	Cao	Thấp
15	Dài	Ngắn
16	Thon	Tròn
17	Mềm	Cứng
18	Nhẹ	Nặng
19	Màu nhạt	Màu đậm
20	Lạnh	Nóng
21	Lỏng	Rắn
22	Nhũn	Cứng
23	Dính	Trơn
24	Trái	Phải

Giải thích:

Dưới đây là bảng phân loại thực phẩm theo nguyên lý âm dương trong chế độ dinh dưỡng thực dưỡng của Giáo sư Ohsawa:

Các loại hạt
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Đậu ngự	-	Gạo trắng	+
Đậu lăng ti	-	Đậu bạt	+
Đậu nành	-	Đậu ván	+
Đậu petit-pois	-	Đậu đen	+
Đậu phụng (lạc)	-	Đậu đỏ	+
Đậu xanh	-	Hạt mít	+
Bắp (nếp và tẻ)	-	Gạo đỏ	++
Loại mạch (Rye)	-	Hạt súng (khiếm thiệt)	++
Kiều mạch (Oats)	-	Hạt sen	++
Bo-bo (Ý-dĩ)	-
Gạo nếp	-
Kê (Millet)	-

 

Rau trái
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Thơm, dưa	-	Rau khoai	-
Cà dái dê	-	Rau khoai	-
Cà chua	-	Su đỏ	-
Đậu đũa	-	Su hào	-
Đậu La-ve-non	-	Rau má	+
Dưa chuột	-	Rau ngổ điếc	+
Bắp chuối	-	Cải cay	+
Măng tre	-	Củ cải trắng	+
Măng tây	-	Bí đao	+
Mướp ngọt	-	Bồ công anh	+
Ac-ti-sô	-	Cúc tần ô	+
Dưa gang	-	Rau diếp mỡ (lettuce)	+
Giá	-	Diếp quăn đắng	+
Nấm	-	Su bắp lá quắn	+
Rau sam	-	Cải ra-di	+
Mồng tơi	-	Kiệu	+
Ê phi-ma	-	Hành	+
Rau muống	-	Nén	+
Bầu	-	Hẹ	+
Rau mã đề	-	Rau pec-sin	+
Trái su-le	-	Bí đỏ, hạt bí đỏ	+
Rau dền	-	Xà lách xoong (cresson)	++

Trái cây
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Bưởi thanh trà	-	Đào lộn hột	-
Cam, quýt	-	Quả phật thủ	-
Chuối	-	Hạnh nhân	- -
Vả mật	-	Măng cụt	-
Hồng	-	Nhãn	-
Sa-pô-chê	-	Mãng cầu	-
Quả me	-	Oai, khế	-
Dưa bở	-	Lựu	-
Vú sữa	-	Quả gấc	+
Lê, Đào, Mận	-	Trái mít non	-
Dưa đỏ	-	Trái trứng gà (Ô-ma)	+
Chôm chôm	-	Trái dâu	+
Nho	-	Dẻ tây	+
Bứa	-	Anh đào (cherry)	+
Mít chín	-	Quả pom	+
Vải (lệ-chi)	-	Quả táo	++
Chanh	-

Dầu thảo mộc
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Dầu dừa	++	Dầu Ô-liu	+
Dầu lai	++	Dầu hương quỳ	+
Dầu đậu nành	++	Dầu mè	+
Dầu phụng	++	Dầu Ô-mê-ga	+

Gia vi
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Gừng	-	Ngò	-
Ớt	-	Nghệ	+
Tiêu	-	Quế	++
Rau bạc hà	-	Muối biển	++
Tỏi	-

Các loại thịt
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Bò	-	Heo	-
Bồ câu	++	Vịt	+
Ngựa	-	Gà tây	+
Thỏ	-	Ếch, nhái	-
Cừu	-	Chim trĩ	++

Cá nước ngọt, hải sản
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Ốc bươu	-	Cá lờn bơn	-
Hàu, sò	-	Cá hồi	-
Mực	-	Tôm sú	+
Lươn	-	Cá mòi	+
Cá hương	-	Cá trích	+
Trứng cá muối	++

Thức ăn bằng sữa
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Sữa chua	-	Fo-mát	-
Cờ-rem (kem)	-	* Camembert	-
Cờ-rem Fo-mát	-	* Gruyere	-
Bơ	-	* Roquefort	+
Sữa	-	Fo-mat Hoà-lan	+
Sữa dê	+

Thức uống
Tên thực phẩm	Phân loại	Tên thực phẩm	Phân loại
Trà (nhuộm màu)	-	Trà trinh nữ	+
Cà-phê	-	Trà lá vối	+
Cô-ca Cô-la	-	Trà lá vằn	+
Sô-cô-la Ca-cao	-	Đồng tiện	+
Nước ngọt	-	Trà gạo lứt rang	+
Trà bạc hà	-	Trà lá già (khô trên cây)	+
Rượu	-	Trà diếp xoăn	+
Rượu chát (vang)	-	Trà đậu huyết rang	+
Champagne	-	Trà lá sen	+
Rượu đế	-	Cà-phê gạo lứt rang	+
Bia	-	Sữa thảo mộc	+
Nước khoáng	-	Trà ngải cứu	++
Sô-đa	-	Cà phê bồ công anh	++
Nước giếng sâu	-	Trà sâm	++

Ngoài ra, ngũ vị trong Y học Trung Quốc bao gồm ngọt, chua, đắng, cay và mặn, mỗi hương vị có tác dụng đặc biệt đối với các cơ quan khác nhau trong cơ thể. Trong đó chua cay đắng mang tính âm, ngọt mặn mang tính dương:

Tùy thuộc vào đặc điểm tâm sinh lý, thể trạng mà mỗi người chúng ta đều có khuynh hướng âm hơn hay dương hơn. Những đặc điểm này có thể thay đổi hàng ngày. Ví dụ hôm nay chúng ta vui, ngày mai chúng ta buồn, có hôm chúng ta nhiệt tình nhưng cũng có lúc chán nản, nên mỗi sáng thức dậy cần phải xem xét mình đang dương hay âm để lựa chọn thức ăn phù hợp. Sau đây là bảng liệt kê các đặc điểm âm dương để phân định trong cơ thể con người.

STT	ÂM	DƯƠNG
1	Hoạt động chậm	Hoạt động nhanh
2	Giọng cao	Giọng thấp
3	Bình tĩnh	Nóng nảy
4	Yếu đuối, dễ khóc	Cứng rắn, mạnh mẽ
5	Chậm chạp	Nhanh nhẹn
6	Dễ cảm thấy đau	Khó cảm thấy đau
7	Máu khó đông	Máu dễ đông
8	Dễ buồn ngủ	Dù không ngủ vẫn thấy bình thường
9	Nhiệt độ cơ thể thấp	Nhiệt độ cơ thể cao
10	Nước tiểu nhạt	Nước tiểu đậm
11	Màu môi nhạt	Màu môi đậm
12	Mí mắt bên trong màu hồng	Mí mắt bên trong màu đỏ
13	Mắt to	Mắt híp

=> Tham khảo thêm: 7 Nguyên Tắc Ăn Uống Quân Bình Âm Dương

Vì sao mọi người nên biết và áp dụng âm dương trong thực dưỡng?

Như đã trình bày, âm dương không chỉ là một khái niệm triết học mà được coi là một nền tảng của phương pháp ăn uống và sống khỏe mạnh, quân bình âm dương. Hiểu và áp dụng dược nguyên lý giúp mọi người cải thiện sức khỏe, phòng chống nhiều bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống. 

• Một cơ thể khỏe mạnh là một cơ thể đạt trạng thái cân bằng âm dương. nếu quá âm hoặc quá dương, bạn có thể gặp các vấn đề về sức khỏe như mất ngủ, đau đầu, cảm sốt, tiêu hóa kém haowjc thậm chí là các bệnh mãn tính.
• Âm dương giúp bạn điều chỉnh cơ thể ngay từ bên trong như laoij bỏ các thực phẩm gây mất cân bằng, bổ sung các thực phẩm quân bình (gạo lứt, rau củ,..). Nhờ vậy cơ thể được thanh lọc, các cơ quan nội tạng hoạt động hieuj quả hơn, giúp phòng và hỗ trợ điều trị bệnh (tiểu đường, huyết áp, ung thư)
• Ăn uống cân bằng âm dương sẽ giúp tinh thần người thực dưỡng trwor nên nhẹ nhàng, thoải mái, không còn căng thẳng và lo âu
• Áp dụng âm dương sẽ đưa cơ thể về trạng thái quân bình, sức đề kháng được tăng cường để đối mặt với những vấn đề của cuộc sống hiện đại như thực phẩm chế biến nhiều hóa chất, môi trường ô nhiễm, căng thẳng và áp lực,...

Vì sao mọi người nên biết và áp dụng âm dương trong thực dưỡng?

Cách phân định âm dương trong thực dưỡng

Nhiều người thắc mắc gừng có tính âm hay dương, thịt gà là âm hay dương,... Trên thực tế, không có thực phẩm nào hoàn toàn âm hay hoàn toàn dương. Tính âm dương của thực phẩm không mang tính tuyệt đối, chỉ được xác định khi so sánh giữa các loại thực phẩm với nhau. Dưới đây là ba cách phân định âm dương trong thực phẩm, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách duy trì sự cân bằng trong chế độ ăn uống:

Âm dương giữa các loại thực phẩm với nhau

Mỗi loại thực phẩm mang tính âm hay dương tùy vào sự so sánh với thực phẩm khác. Dưới đây là một bảng phân loại các thực phẩm từ tính âm (-) đến tính dương (+):

• Từ âm (-) đến dương (+):

Đường trắng → Giấm → Đường tinh luyện → Rượu → Dầu ăn → Mật ong → Hoa quả → Nấm → Đậu phụ → Nước → Hạt → Đậu → Rau → Rong biển → Ngũ cốc → Sò hến → Cá sông → Xì dầu → Tương đậu miso → Cá biển → Muối biển → Chim → Bò lợn → Trứng → Muối tinh chế.
Để duy trì sự cân bằng âm dương trong chế độ ăn uống, chúng ta không nên ăn quá nhiều thực phẩm có tính âm hoặc dương cực đoan. Thực phẩm ở giữa bảng, chẳng hạn như các loại rau, rong biển, đậu, ngũ cốc, là lựa chọn lý tưởng để duy trì sức khỏe và cân bằng cơ thể. Thực phẩm âm là đường trắng, giấm, rượu, dầu ăn, mật ong, hoa quả, nấm, đậu phụ, nước, hạt, rau, rong biển, ngũ cốc, cá sông, muối biển, cá biển, muối tinh chế. Thực phẩm dương là thịt bò, thịt lợn, trứng, muối tinh chế, các loại gia vị cay, đắng, và thực phẩm có màu sắc nóng như đỏ, cam.

Âm dương giữa các loại thực phẩm với nhau

Âm dương giữa các thực phẩm cùng loại

Các thực phẩm trong cùng một loại có thể mang tính âm hay dương khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như màu sắc, hình dáng, quá trình phát triển, mùi vị và cách chế biến. Dưới đây là một số ví dụ:

• Theo bộ phận trong cây:
  • Củ cải trắng: Màu sắc của lá củ cải (xanh) mang tính âm hơn phần củ trắng. Ngoài ra, lá củ cải mọc lên trên mặt đất, nên mang tính âm, trong khi củ cải lại phát triển dưới lòng đất, mang tính dương.
• Theo màu sắc:
  • Củ cải trắng và củ cà rốt: Cà rốt có màu đỏ, mang tính dương mạnh hơn so với củ cải trắng, có màu nhạt hơn và tính âm.
• Theo cách chế biến:
  • Rau sống và rau đã chín: Rau sống có tính dương nhẹ, đặc biệt khi thêm một chút muối. Rau đã nấu chín thì có nhiệt độ cao hơn và mang tính dương mạnh mẽ hơn.
• Theo tính chất:
  • Củ cải sống và củ cải sấy: Củ cải sống chứa nhiều nước và mềm, mang tính âm hơn so với củ cải sấy khô, cứng và ít nước, mang tính dương.
• Theo hình dáng:
  • Củ cải sống và củ cải muối: Củ cải muối có vị mặn và tính dương mạnh mẽ, còn củ cải sống chỉ có vị cay nhẹ mà không mặn, nên mang tính âm hơn.

Âm dương giữa các thực phẩm cùng loại

Phân định âm dương theo môi trường sống

• Động vật sống ở đồng bằng: Các động vật này mang tính dương mạnh hơn so với động vật sống ở miền núi cao, vì môi trường đồng bằng thường ấm áp và dễ tiếp nhận năng lượng dương.
• Động vật sống dưới biển: Các động vật biển, đặc biệt là cá nước mặn, mang tính dương mạnh hơn so với động vật sống trên đất liền. Cá nước mặn thường có năng lượng dương cao hơn so với cá nước ngọt.

Như vậy, việc phân định âm dương trong thực phẩm không chỉ dựa vào một yếu tố đơn lẻ, mà cần tổng hợp nhiều yếu tố để có thể hiểu rõ tính chất của chúng và áp dụng đúng cách vào chế độ ăn uống hàng ngày. Khi chúng ta ăn uống đúng cách, duy trì sự cân bằng giữa âm và dương, cơ thể sẽ khỏe mạnh và năng lượng luôn được lưu thông một cách hài hòa.

Phân định âm dương theo môi trường sống

Ứng dụng của âm dương thực dưỡng

Trong ăn uống

Việc áp dụng tính âm - dương của thực phẩm vào việc ăn uống hằng ngày có thể được thực hiện bằng cách:

• Cân bằng giữa thực phẩm âm và dương: Trong một bữa ăn, bạn nên kết hợp các loại thực phẩm âm và dương. Ví dụ, nếu bạn ăn cơm với các loại thịt (âm) thì hãy kết hợp với các loại rau củ (dương) để tạo ra một bữa ăn cân bằng và đủ dinh dưỡng.
• Chọn các loại thực phẩm theo mùa: Theo thuyết âm - dương, các loại thực phẩm cũng có tính chất theo mùa. Trong mùa hè (dương), bạn nên ăn nhiều trái cây có tính âm như: dưa hấu, chanh leo, táo….
• Lựa chọn phương pháp nấu nướng phù hợp: Các phương pháp nấu nướng cũng ảnh hưởng đến tính chất âm - dương của thực phẩm. Vào mùa hè (dương), người Việt thường luộc, nấu cánh, làm nộm, nấu món ăn có nhiều nước (âm) và vị chua (âm) vừa dễ ăn, dễ tiêu hóa vừa giải nhiệt. Vào mùa đông lạnh (âm), người Việt thường xào, rim hoặc kho các món nhiều thịt mỡ (dương) với các gia vị cay như ớt, gừng, tỏi (dương).
• Dùng 4 phương pháp chuyển hóa để cân bằng âm dương thực phẩm: Bao gồm thời gian, sức ép, lửa, muối. Ví dụ món đậu hũ chiên dầu mè ăn cùng củ cải trắng nạo sống, chanh muối lâu năm, cà chua nướng,...

Trong ăn uống

Trong đời sống

Để đạt được trạng thái quân bình âm dương trong cơ thể, theo nguyên tắc thực dưỡng của Tiên sinh Ohsawa, chúng ta cần hiểu rằng khi cơ thể đạt được sự quân bình này, mọi bệnh tật sẽ được chữa lành. Để ứng dụng âm dương một cách hiệu quả, cần lưu ý các nguyên tắc sau:
Ăn các thực phẩm ở gần mức quân bình: Đây là những thực phẩm không quá âm cũng không quá dương, giúp cơ thể duy trì trạng thái cân bằng và ổn định.
Khí hậu cũng ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự cân bằng âm dương trong thực phẩm. Mùa đông, khi khí hậu lạnh (âm), những món ăn có tính dương sẽ giúp cơ thể ấm áp và khỏe mạnh. Ngược lại, mùa hè với khí hậu nóng (dương), những món ăn có tính âm sẽ giúp làm dịu cơ thể và duy trì sự mát mẻ.
Điều chỉnh chế độ ăn theo tính âm dương của cơ thể:

• Người có tính âm (cơ thể lạnh, mệt mỏi, dễ bị trầm cảm) nên ăn thêm những thực phẩm có tính dương như đạm từ cá, gia vị cay nóng, ngũ cốc.
• Người có tính dương (cơ thể nóng, dễ cáu gắt, dễ bị viêm nhiễm) nên ăn nhiều thực phẩm có tính âm như rau củ, quả tươi, thực phẩm thanh đạm.
• Hài hòa âm dương trong cuộc sống: Cần điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho phù hợp với điều kiện làm việc và môi trường sống của mỗi người. Nếu bạn làm việc trong môi trường căng thẳng, nóng bức, hãy ưu tiên những thực phẩm có tính âm để làm dịu cơ thể. Ngược lại, nếu bạn làm việc trong môi trường lạnh lẽo hoặc ít vận động, hãy bổ sung thêm thực phẩm có tính dương để tăng cường năng lượng.
• Tập thể dục để tăng tính dương: Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm căn thẳng và tạo ra sự cân bằng giữa tính chất âm - dương trong cơ thể.

Thực dưỡng không chỉ đơn thuần là một chế độ ăn mà còn là một nghệ thuật sống, giúp con người kết nối sâu sắc với thiên nhiên và cơ thể. Khi hiểu và áp dụng đúng nguyên tắc cân bằng âm dương, chúng ta có thể đạt được sức khỏe vững vàng, tinh thần minh mẫn và một cuộc sống hài hòa hơn. Hành trình thực dưỡng không chỉ là sự lựa chọn cá nhân mà còn là một đóng góp ý nghĩa cho sự phát triển bền vững của cộng đồng và môi trường. Tiến Khang hy vọng sẽ là người bạn đồng hành tin cậy trên hành trình thực dưỡng của bạn! 
Xem các bài viết hữu ích khác tại:
=> 7 Nguyên Lý Cân Bằng Âm Dương Trong Thực Dưỡng Ohsawa
=> Cách Cân Bằng Âm Dương Trong Ăn Uống - Thực Dưỡng Ohsawa
=> Khám phá quy luật chuyển âm sang dương và cách áp dụng vào chế độ ăn uống quân bình